در این مقاله 14 دلیلی که موجب می شود ترمیم های آمالگام با شکست مواجه و راه های درمان مجدد آن را بررسی می کنیم.

14 دلیل شکست ترمیم با آمالگام را اول باید با تعریف کروژن و انواع آن شروع کنیم.

 

۱. کروژن دندانی

خوردگی یا کروژن، فرآیندتخریب ساختاری می باشد. خوردگی های وسيع در توده آمالگام می توانند سبب افزايش خلل و فرج، كاهش پيوستگی لبه ای ترميم، كاهش مقاومت آمالگام و آزاد شدن تركيبات فلزی به محيط دهان گردند. یکی از دلایل شکست ترمیم های آمالگام کروژن ها می باشند، کروژن یا خوردگی آمالگام به سه صورت اتفاق می افتد:

1. کروژن شیمیایی (تارنیش)
2. کروژن الکتروشیمیایی
3. کروژن ناشی از استرس(تنش)

 

کروژن شیمیایی (تارنیش)

کروژن شیمیایی به دلیل عدم پرداخت، و رکود مواد غذایی ایجاد می شود. در سطح اکلوزال دندانها عمدتا اتفاق می افتد، در این نوع خوردگی دندان مشابه ظروف نقره سیاه می شود که دلیل آن تشکیل سولفید نقره می باشد در سطح ترمیم رخ می دهد، تنها ظاهر ترمیم تغییر می کند و خواص آن هیچ تغییری نمی کند و نیازی به درمان ندارد

 

کروژن الکتروشیمیایی

در کروژن الکتروشیمایی واکنش های فازی اتفاق می افتد که باعث تغییر خواص آمالگام می شود

دارای سه نوع گالوانیک، گالوانیک موضعی، کروژن سلول متمرکز می باشد که هر کدام به اختصار توضیح داده می شود:

۱- گالوانیک: زمانی که یک روکش آمالگام و یک ترمیم فلزی در دهان وجود داشته باشد، آمالگام نقش کاتد و روکش نقش آند را بازی می کند و محیط دهان نقش محلول الکترولیت را بازی می کند در نتیجه خوردگی الکتروشیمیایی اتفاق می افتد

2- گالوانیک موضعی: در این نوع کروژن واکنش فازی بین فازهای آمالگام صورت می گیرد به صورتی که فاز گاما تبدیل به آند و فاز گاما دو تبدیل به کاتد می شود و موجب تشکیل مدار الکتریکی در دهان می شود

3- کروژن سلول متمرکز: در صورت فرم دهی عمیق آمالگام ایجاد می گردد که موجب تجمع مواد غذایی و پوشش پلاک روی سطح آمالگام و نهایتا منجر نرسیدن اکسیژن کافی به سطح و تجمع هیدروژن می شود که در اینجا دوباره آمالگام نقش کاتد را بازی می کند و موجب خوردگی می شود.

 

 خوردگی ناشی از استرس(تنش عصبی)

این نوع کروژن رایجترین نوع کروژن می باشد و در اثر فشارتحت نیروهای اکلوزالی صورت می گیرد.

روش درمان: بسته به تشخیص دندانپزشک و نوع کروژن ممکن است نیاز به برداشت ترمیم قدیمی وجایگزینی صحیح ترمیم مجدد داشته باشد

 

۲. آمالگام بلوز Amalgam Blues (سایه های خاکستری)

یکی دیگر از دلایل شکست ترمیمهای آمالگام، آمالگام بلوز می باشد که  موجب ایجاد مینای نازک یا ضعیف شده و مشاهده آمالگام از طریق مینای دندان می گردد و عمدتا به دلیل یکی از موارد زیر است:

• مینای نازک یا ضعیف شده که تغییر رنگ دندان را نشان می دهد
• نفوذ یون های فلزی و محصولات کروژن از طریق توبولهای عاجی.
• درمان آن جزو درمانهای زیبایی محسوب می شود و یا در صورت تضعیف کاسپ، پوشاندن کاسپ می باشد.

 

۳. اورهنگ آمالگام Amalgam Overhang

دلیل بعدی شکست آمالگام، اورهنگ آمالگام به معنی گسترش مواد ترمیمی فراتر از محدوده حفره تهیه شده می باشد بخصوص در ناحیه پروگزیمال دندانها که جایگذاری اشتباه نوار ماتریکس موجب جا به جایی و سرازیر شدن آمالگام به ناحیه پروگزیمال می شود و تأثیرهای مخرب زیر را دارد:

1. باعث تجمع مواد غذایی
2. آسیب پریودنتال
3. تحلیل استخوان

 

۴. خندق ها یا شکاف های اکلوزالی و مارجینالی ( Ditches Or Occlusal/Marginal Gaps)

خندق ها یا شکاف ها فرورفتگی های پله مانندی هستند که در سطح اکلوزال و در حاشیه آمالگام دیده می شوند علت این شکست در اکثر مواقع تراش غیر اصولی یا عمق کم حفره می باشد، و در صورت وجود شکاف در مارجین ترمیم، علت آن زاویه نامناسب حفره وbutt joint  نبودن حفره می باشد.

روش درمان :درمان در صورت ورود سوند حدود نیم میلی متر به داخل فرورفتگی به دلیل ایجاد پوسیدگی مجدد، ضروریست، و در شکاف های کمتر از نیم میلی متر به دلیل Self Sealing  بعد از ست شدن آمالگام، نیازی به بازسازی ترمیم نمی باشد

 

۵. تشکیل حفره یا Void

Void  ها یا حفره های خالی در هنگام کندانس و به دلیل کندانس نامناسب ایجاد می گردد و در صورت ایجاد در یک سوم جینجیوال و اندازه بزرگتر از ۰.۳ میلی متر ترمیم باید تعویض گردد و در غیر اینصورت درمان لازم نمی باشد و بیمار follow up  می گردد

 

۶. شکست ایسموس Fracture Line In Isthmus

علل ایجاد خطوط شکستگی در ایسموس، تراش اشتباه حفره، عرض کم باکس یا ایسموس، عرض وسیع حفره، روند نبودن زاویه اگزیوپالپال و یا عمق کم آن ناحیه می باشد. برای درمان ضرورت دارد ترمیم تعویض شود.

 

۷. مارجینال ریج نامناسب Marginal Ridge Partition

در صورتیکه مارجینال ریج ها در یک سطح نباشند موجب ایجاد Food Impaction شده و برای اصلاح وضعیت شکل گرفته باید ترمیم حتما تعویض یا اصلاح گردد.

 

۸. کانتکت های پروگزیمالی باز Open Contact Proximal

در صورتیکه در هنگام ترمیم کانتکت های پروگزیمالی را باز بگذاریم موجب ایجاد گیر غذایی و در نهایت منجر به ایجاد مشکلات پریودنتال و تحلیل استخوان در ناحیه می شود.

روش درمان: درمان این شکست تعویض ترمیم می باشد تنها در صورتیکه کانتکت بیمار از سالهای پیشین باز بوده باشد ودر این سالها برای بیمارهیچگونه مشکلی ایجاد نشده باشد، می توان آن را رها کرد و نیازی به درمان نیست.

 

۹. پوسیدگی راجعه یا ثانویه Recurrent Caries

پوسیدگی راجعه به پوسیدگی اطلاق می گردد که در زیر ترمیم قبلی ایجاد شود

پوسیدگی راجعه می تواند به دلیل انقباض و انبساط ماده که منجر به ایجاد لیکیج و نهایتا ایجاد گپ می گردد اتفاق بیفتد که این مسئله در ترمیمهای کامپوزیت بسیار شایع تر است.

گاهی نیز به علت ترمیم نادرست موجود در دندان مجاور که موجب ایجاد گیر غذایی می شود ایجاد می گردد.

درمان این شکست ترمیم مجدد می باشد.

 

۱۰. کانتکت های اکلوزالی نامناسب Improper Occlusal Contact

مشاهده نقاط درخشندگی و یا درد بیمار به هنگام بایت و دق کردن، که به علت بلندی ترمیم ایجاد می گردد و درمان آن چک کردن ترمیم با کاغذ کاربن و ریداکت آن می باشد

 

۱۱. شکست توده ای Bulk Fracture

شکست های توده ای در آمالگام به علت خستگی (Fatigue) و نیروهای جویدن ایجاد می گردند به همین دلیل در هنگام استفاده از آمالگام های کانونشنال به بیمار توصیه می گردد که تا ۲ ساعت پس از ترمیم از خوردن اجتناب کنند، چون این آمالگام ها از استحکام کششی پایینی برخوردارند و استرس وارد بر آنها موجب شکست های توده ای می شود، در صورتیکه آمالگامهای پر مس سریعاً به استحکام می رسند و موجب نگرانی نخواهند بود.

 

۱۲. حساسیت Post Operative Sensitivity

همانگونه که گفته شد آمالگام پس از ست شدن تغییرات ابعادی ایجاد می کند و در صورتیکه در هنگام به کار گیری و کندانس آمالگام اصول صحیح رعایت نگردند موجب افزایش ابعاد آمالگام وایجاد درد و حساسیت برای بیمار می گردد.

در اکثر مواقع این درد به تدریج و با ایجاد محصولات کروژن و سیل توبولهای عاجی از بین می رود و در صورتیکه پس از دو یا سه ماه از بین نرود ترمیم باید تعویض گردد

 

۱۳. شکست مارژین Marginal Fracture و راه درمان آن:

دلایل مختلفی از جمله حفره نامناسب، عدم فینیشینگ کافی، وجود جیوه اضافی، کریپ و همچنین استرس مکانیکی به دنبال کروژن الکتروشیمیایی از عوامل ایجاد این شکست می باشند که برای درمان بهترین انتخاب تعویض ترمیم است.

 

۱۴. آمالگام تاتو Amalgam Tatto

یک لکه خاکستری، آبی و یا سیاه رنگ بر روی غشاهای مخاطی دهان که در اکثر مواقع در نزدیکی دندانی ایجاد می گردد که با آمالگام پر شده و یا قبلا آمالگام داشته است، این ناحیه برآمده نیست و علائم قابل توجهی ندارد و به دلیل ورود آمالگام به بافت نرم ایجاد می گردد و به هیچ وجه خطری برای سلامتی فرد ایجاد نمی کنند.

• اگرچه حدود ۵۰ درصد آمالگام را جیوه تشکیل می دهد، خطر مسمومیت با جیوه وجود ندارد و این لکه ها سمی نیستند.

از آنجایی که آمالگام تاتو هیچ خطری ندارد نیازی به درمان آن نمی باشد و تنها به دلایل زیبایی می توانید به دنبال درمان آن باشید.

 

نتیجه گیری کلی

سالیان بسیاریست که آمالگام جهت ترمیم دندانهای خلفی مورد استفاده قرار می گیرد، این ماده دارای خصوصیات مطلوبی نظیر سهولت کاربرد، خواص فیزیکی مناسب، سیل خود به خودی، سازگاری بیولوژیک، طول عمر کلینیکی و هزینه مناسب است. معایب آمالگام شامل: کروژن ، شکنندگی در ضخامتهای کمتر از دو میلی متر تحت فشارهای جونده، پایین بودن استحکام کششی و عدم اتصال به نسج دندان هستند که در نتیجه بی توجهی در هر یک از مراحل تهیه و ترمیم حفره بوجود می آیند و می توانند باعث شکست ترمیمهای آمالگام و اثرات مخرب برای دندان بیمار شوند.